Afectivo- Afektibitatea – Page 3

Seme-alabak: gurasoen arteko harremanaren lekukoak

Familia sare bat da non afektua ahuntzen dena, etxekoen arteko lotura sortzen doan einean. Lokarri hori gauzatzen joan ohi da eguneroko uneen eskutik, bere gorabeherekin

Noiz behinka entzutea tokatzen zaigu honako hau:
-“Zelako zortea izan duten guraso hoiek bere alabarekin…”

Edo baita erabat kontrakoa ere; hau da:
-“Bai zorte txarra dutena guraso maitagarri horiek irten zaien seme alferrarekin…”

Jakin badakigu, gazte baten heziketa ez dagoela murriztuta etxeko girora eta bertako eraginera, baitaude beste mota batetako indarrak, haien artean, genétika bera, lagunartea edota beste nagusi batzuek beraiengan izan ditzaketen eragina, besteak beste.

Influentzia hauek izan daitezke nahi onerako nahi txarrerako, baina hala edo hola izan esan dezakegu beraien indarra ez dela familiak berak duen parekoa.

Gurasoengandik gureganatzen dugun esperientzia efektiboa, ondorengo bizipen guztien ardatz bihurtzen da. Etxean bizi dugun giro emozionala oinarri gorpuztuko zaigu gure baitan, lehena eta sustraikorrena delako aldi berean. Fenomeno hau onerako zein txarrerako izan daiteke, izan ere, afektu pozgarriek onurak dakartzaten bezala, giro gaiztoek ezbeharrak ekar ditzakete eta.

Kontuan hartu beharrako aspektu bat gure seme-alaben heziketaren harira, gurasoen harteko harrena bera da, ezbairik gabe. Oker ibil gaitezke ustean hezitzea seme-alabenganako eskuhartze zuzena dela bakarrik, zeren hezitzen ari gara baita gurasook gure artean liskarrean, hzketatzen edo muturtuta ari garenean ere.

Haiek beti dira bere hurbilean gertatzen denaren lekuko, eta nahiz eta sarritan uste dugun ez direla konturatzen (batez ere gaztetxoagoak direnean), denetaz ohartzen dira. Eta horrela izanik, pentsa dezakegu gurasoek ditugun elkarrenganako moduek eragin potoloa dutela beraien izaeraren formakuntzan.

Empatíaren garrantzia nerabeen heziketan

“Nire amak uste du ume bat baino ez naizela oraindik, eta gauza horretaz ez dudala pentsatzen”
Hauxe bera esan zigun lehengunean mutiko batek telefonoz. Baina, zeri buruz zebilen gazte hau? Ba, sexualitate inguruko lehendabiziko nahastura eta buruhaustez, noski!!.

Antza zalantzaz beterik zebilela eta aldi berean, baita beldurti ere , eztanda egin omen zuen eta gurasoengana hurbildu azkenik, barrua hustu beharrean.

Aitortu behar zituen kontuak ez ziren ez, nolabait esateko, betikoak. Aldiz, nerabe honi narabaritzen zitzaion edadeak eragindako gorabera propioak. Baina, bazegoen kontu aparteko bat; hots: bere homosexualitatea.

Mutilak ditu gustuko…Beno, bere estutasuna lasaitzea iruditu zitzaigun lehendabiziko zeregina, kulpabilitatez beterik baitzegoen gaztetxo hau. Kontuak kontu, gurasoen erantzuna ez zen izan hoberena; ezta gutxiagorik ere.

14 urte ditu mutil koskor honek, eta honelako ezohiko kontu bat zaila izan beharko da manejatzen, bai berarentzako eta baita gurasoentzako ere.

Zoritxarrez erantzun erabat mingarriak eman zizkioten; besteak beste, hemengo hauek: “ken ezazu hori burutik”, “ez esan tontakeriarik”, “zu normala zara”, “ez gaitzazu desengainatu”, edo hain eskuragarria den “zu oraindik ume bat zara eta…”

Lekuz kanpo geratu zen gaztea, ondoren. Ordurarte sutabe gogorrak izan diren amak eta aitak ezin jarraitu paper hori betetzen semearen aldera. Agian informazio falta, edo hain errotuta dugun sasiheziketa eredu batzuek, ez diote uzten aita-ama horiei beste ikusmira batetik baloratzen semeak mahai gainean jartzen ari diena.

Zeuk Esan zerbitzuan tentuz egongo gara mutil honen laguntzarako. Badakigu sostengua behar duela. Badakigu baita mintzatu mintzatuz, eta denboraren laguntzaz, mamuak baretzen joango zaizkiola ere, eta aldi berean gurasoek barneratu beharko dutela semearen kondizioa.Denbora beharko dute batak eta besteek.

Agian guraso hauek izango balute nolabaiteko laguntzaren bat, arinago konturatuko lirateke zenbateraino dagoen sufritzen mutila beraien jarreragatik. Baina ez dute, eta akaso esanen esanez guregana hulbitzea lor dezakegu, semearen bitartez egin diegu eskaintza hori behin baino sarriagotan eta.

Empatizatzea beti da bide argia, sakona, eta emaitza onen sortzaile. Hor dago koska nagusietariko bat: besteen sentipenetara hurbiltzeko beharrizana dugu.

Nola landu umeen dolua?

Nola azaldu ume bati lagun maite baten heriotza? Ulertuko ahal du zer den heriotza bera? Kontatzea edo ez kontatzea hobe? Zer egin galdetzen badigu? Berdina al da bost edo hamar urte dituen umeen bizipena heriotzaren aurrean?Egon al daiteke ume bat doluminpean? Nola lagun diezaioket?Laguntza berezia beharko al du? Kalte egingo ote dio gu goibel ikusteak?Ezkutatu egin behar zaio gertatutakoaren egia?Zer egin dezakete profesionalek ume bat dolua pasaten ari denean?

Galderak eta erantzunak, zein baino zein zailagoak; ez ala?Egia da bai, nagusiok goian aipatutako galderei aurre egin beharko diegula, gure umeek arinago edo nekesago galera sakonak izango baitituzte beraien bizitzetan.

Loreto Cid psikologoak “Esaidazu zer gertatu den” gida bat plazaratu berri du, non argibide batzuek azaltzen dituen, umeei laguntza egokiago bat emateko gurasook zein profesionalak, doluen harira.

Argitalpen hura “on-line” formatoan duzue. Dena dela, aholku batzuk utziko dizuegu galdera horien inguruan izan dezazuen laguntza bat.

1. Egia esatea bidezkoa da, baina kontuz gordinegi jokatzearekin, egia bera egokituta egon behar baita umearen garapen edo edadera.
2. Heriotza, heriotza da. Ez ezazu erabili metafora nahasgarririk gertatutakoa leuntze aldera. Adibidez, esaten badiozu ume bati aitona lotan gelditu dela eta ez dela sekula izartutko, sor diezaiokezu ohean sartzeko beldurra. Edo azaltzen badiozu ahizpatxoa zerura joan dela ona izan delako, ondoren ez du jakingo komeni izango zaion ondo portatzea edo ez, ondorioak ondorioz.

3. Umeek beraien burutazioetan inoiz pentsa dezakete heriotzaren erantzuleak direla. Horrela denean ezkutuan gordetzen dute balizko erru hori. Horregatik adi egon behar gara.

4. Azalpenak geldiro eman behar zaizkie eta beti galdera, zalantza eta beraien beharrizanen erritmoan.

5. Nahi baldin badute, utzi egin behar zaie heriotzaren inguruan antolatzen diren errituetan parte hartzen. Sei urtetik aurrera, ahal dute egon gaubeletan edo hileta elizkizunetan.

Eta ez ahaztu, umeek badutela goibel egoteko eskubiderik, nahiz eta guretzako gogorra izan.

Nork du arazoa?

Batzutan txarrenean ipintzen gara. Lehengunean horrela erakutsi zigun ama batek, 116111era deitzean. Bere 18 urteko alabarekin erabat kezkati azaldu zitzaigun, esanez uzkurra, heldutasun gabea edo baliabide murritzez josia zegoela. Ez zuen lanerako eta bizitzarako prestatua ikusten…

Atzerapen bat edo besteren susmoa zuen ama honek. Horregatik psikiatrak eta medikoak bisitatu zituen diagnostiko baten bila. Baina inork ez zion bere susmoak baieztatu.

Frustrazioak jota gurera deitu zuen bere aurreikusiak behin eta berriro sinestarazi nahian.
Arduraz aditu ondoren, esan genion ea posible zen bere alaba nerabearekin berba batzut egitea. Ordu gutxitara deitu zigun neskak.

Elkarrizketa luzatzen joan zen einean, ohartu ginen neska hurak bazituela bai nolabaiteko giza-baliabide urriak. Esan ere esan zigun, amaren bertsioa sinesten hasia baizegoela.

Bere kabuz inorekin hizketan hasteko gai ez da ikusten, eta bere amarekin joaten omen da toki guztietara. Honek, berriz, gutxietsi egiten ohi ditu alabaren ezaugarri pertsonalak, haserrea adieraziz, besteak beste, lagunak egiteko gaitasunik ez duelako, etabar luze bat.

Berarekin luzaroan mintzatuz gero, ezin genuen kendu burutik neska honen arazoen balizko erro nagusia, hots: amarekin zuen harremana. Ez genión ikusten arazo psikiatrikorik, baina bai familia arazo nabarmena.

Nola planteatu gure konklusioek aurreikusi aldagaitzez temati agertzen zitzaigun ama bati? Esan genion, familia eskuhartze psikologiko bat behar zutela, eta ez alabari zuzenduriko bakarkakoa, gaztearen izaera ahularen aztarnak familia giroan sortuak eta mantenduak baizirelako, gure ustetan.

Aztertu baharra dugu gurasook zer nolako giza-ereduak ditugun, eta zer nolako aurreiritziz begiratzen diegun gure seme-alabei, bide hortatik hasten baita beraien geroa.

“Nire bizitzako egunik onenetarikoa izan dut gaur”

Noiz behinka honelakoekin ere etortzen zaizkigu seme-alabek; ondo daudenean errazago egiten ohi zaie bizipoza plazaratzea. Gainera, kasu hauetan, gutxiago arriskatzen dute beraien emozioak azaleratzerakoan.

Baina badute egun goibelak, guregandik urruti sentitzen ditugun horietakoak

Gure arimako ateak itxita, isiltasunaren konpaini bakarra aukeratze aldera eta keinu barrurakoez jantzita, benetako lagunei bakarrik esaten diegu esan beharrekoa. Horiekin soilik mintzatzen gara zabal eta goxo. Beraiek ez digute gogor begiratuko, ez eta behar ez ditugun hitzak aurpegiratu…

Guk aukeratzen ditugu gure aitorleak, gure hobe beharrez.
Bestalde, beraien emozioek kudeatzen ikasi behar dute nerabeek, egoki eta eraginkortasunez, ez dezaten tragu txar larriegirik nozitu. Gure aldetik, adi egon behar gara prest daudenerako, eta lasai entzun sermoiek alde batera utzirik.

Heziketa afektibo-sexuala

Heziketa afectivo-sexuala garrantzi handikoa da bai haurtzaroan, bai nerabezaroan. Sarritan gurasook ez dugu jakiten nola jokatu kontu hauetan gure seme-alabekin, eta hauek beren bidea topatzen dute, lagunekin batez ere.

Oraindik ohikoak dira honelako pentsaerak:
–   Gaur egun informazio guztia daukate eta…!!!
–   Zer kontatuko diegu bada, guk geuk baino gehiago baitakite.
–   Baina ume moko batzuk baino ez badira!!!
–   Nik esan diot nire semeari preserbatiboarena.

Honelako esaldiek nabari islatzen dute helduok ditugun zailtasunak arlo honetan. Arrazoiak anitzak izan daitezke, baina agian sakonena guk izan dugun heziketarekin du zerikusia. Oso gutxi esan digute etxean eta agian ez gara gai ikusten eredu horri buelta emateko.
Hemen doakizue sinismen okerrak sexualitate edota nerabeen informazioa sexualari buruz:

Bakarrik ikasten dute: Ez da egia. Gehienok bakarrik ikasi dugu, baina gehienetan gutxi eta txarto eta gure kalterako. Gaur egunean, lehen bezala, gazteek euren artean bilatzen dute informazioa.

Eskolan ikasten dute. Agian. Eskola eta ikastola askotan ez da garatzen behar bezala arlo hau. Dena dela, eskoletan egoki egingo balute, zergatik ez egin etxean ere?

Sexualitateari buruzko informazioak, sexu harremanak izatera bultzaten die gazteei. Ez da egia. Heziketa afektivo-sexualak erantzunkizuna garatzen du eta baita erabaki egokiak hartzeko gaitasuna ere.

Oraindik umeak baino ez dira. Hori ez dago hain argi. Heziketa sexuala umetatik hasi behar da, eta ez koskortzen direnerako utzi. Edade bakoitzak bere ezaugarriak ditu, eta aldiberean beharrizan desberdinak izaten dute.

Baina zailtasun guztiak ez datoz ikuspuntu nahasien eskutik. Badaude beste era bateko kontuak ere. Ikus ditzagun batzuk.

Nerabeen galderei erantzun egokiak emateko ikara izan. Uste dugu beraien galderei behar bezala erantzuteko gai ez garela izango. Baina asken finean, nerabeek hitz egitea eta horrekin batera gure iritziak beraiekin partekatzea behar izaten dute, gehien bat. Batez ere, emozioekin lotura duten gaiak izaten dira beraientzako abiapuntu.

Hizketaldia egoki burutzeko ezjakina . Hasi beharra dago, eta hoberena lasaitasunaz hartu eta aurreiritziak gainditzen saiatu.

Lotsa. Askok pentsatezen dute seme-alabek gurasoek duten harremanei buruzko galderak egingo dietela. Arlo pribatua ez dago zertan plazaratu beharrik, baina horrek ez du kentzen beraien harremanari buruzko aspektu orokorrak izendatzeko, beti helburu pedagogiko baten ikuspegitik.

Baduzu aportazioarik?

Ni ez naiz arrazista

Ama bat:”…Ni ez naiz arrazista. Niri berdin zait larruaren kolorea, baina kezkatuta nabil aspaldion nire 15 urteko alabarekin, zeren instituzio batetan bizi den musulmandar batekin baitabil….

…Nire alaba txerri okelari uko egiten ari zaio, bere neska-lagunekin jada ez da irtetzen, eta etxean ikaratan gaude aldaketa dezente ematen ari delako…
…Deitzen dizuet ea zerbaitetan lagundu ahal didazuen…”

Zeuk Esa: “…Eta nolatako laguntza behar duzu bada? “

Ab: “Ez dakit…Gustatuko litzaidake berarekin hitz egingo bazenute, eta ondoren instituzio horretako arduradunekin baira ere, ea mutiko horri esaten dioten bere portaera ez dela hoberena gure alabarentzako. Ez dakit, kontua da guk ez dugula nahi txarrik gure alabarentzako”

ZE: “Eta zuk hitz egin al duzu alabarekin?”

Ab: “Bai, baina horri buruz hitz egiten dugun bakoitzean haserretu eginten zaigu eta egoskor ipintzen da…”

ZE: “Eta ahalegindu zarete instituzio horretako arduradunekin hitz egiten?”

Ab: “Bai, eta Hezitzaileak esan zigun mutil zintzoa eta arduratsua dela. Baina guk esan diogu gure alabak izan dituen aldaketak kezkagarriak direla, eta bera muturtu egin zitzaigun eta ondoren ez zuen nahi izan mutilari buruzko informazioa gehiagorik eman. … “
ZE: “Ez da arraroa, ezta? Azken finean ematen du ikararen ondorioz zure portaera sakartu egin omen dela, zeren alabarekin ezin duzu lasai mintzatzu eta Hezitzailearekin ere muturtuta amaitu duzue. Hain urduri egoteko arrazoirik ba al duzu?”

AB: “Bai, badakit. Baina, ez daukagu argi… Zer egin dezakegu?

ZE: “Uste dut, une honetan mutil horrek aukera bat merezi duela. Nik ulertzen dizut duzun kezka, baina alabarekin hobe izando duzu jarrera samurragoa izan, agian orduan zabalago hitz egiteko aukera izan dezakezu eta….”

Ab: “Baina nola egiten da hori?”

ZE: “Errazagoa izango zaizu zure alabaren sentimenduak ulertzeko gauza bazara, zeren orduan mutil horrekin duen harremana ez duzu erabat ezezkor epaituko. ……

…zure kezka zein da, zure alabak mutil-laguna duela, edo mutil launaren jatorria?…….

…..berarengana hurbildu beherra duzu, bestela hurrengo batean ere arazo bera errepikatuko zaizu eta…

…pentsa ezazu zure 15 urteko neskatoak bere biziko bikotea izando balitz biziko duela harreman hau, eta ikusten badu erezeloak dituzula mutilaren azalaren koloreagatik edota bere jatorriagatik, tinkoago ipiniko da bere nahiaren defentsan…

Ab: “Beno, ahaleginduko gara zuk esaten diguzuna egiten, baina ez dakit…!!!

Oharra: Berba eginez ulertzeraino!!

16111 Zeuk Esan zerbitzuan era askotako deiak sartzen zauzkigu. Inoiz gurasoen jarrera zurrunaz aritzen dira:”…nire aitak ez dit uzten ezer egiten…gogaikarriak dira nire gurasoek!!…”

Horrelako iruzkinak ohikoak dira nerabeen artean. !3 edo 14 urterekin nork ez da eztabaidatu bere aita-amarekin modu zorrotzean? Edade horretako kontuak dira; nerabea aldaketa garaian baitago.

Behin eta berriz aipatzen diegu saiatu egin behar direla hitz egitera aita edota amarekin. Ostean barrezka hasten zaizkigu maiz, ez baitute ikusten berezko horrelako ahaleginetan aritzea.

Komunikazioa landu beharra dago ume-umetatik familia barruan. Agian eguneko gorabeherak partekatuko bagenitu gure seme-alabekin hauek txikiak direnetik, zailtasun gutxiago izango genituzke hauek koskortuz gero bizipenez lepo sentitzen direnetan.

Gainera jarduera hau aberasgarria litzateke bai seme-alaba zein gurasoetzako, nagusiok ere badugu zer ikasi gazteengandik!!